Dünyaya açılan kapılar video serimizin Almanya bölümü için Dijital CEO Dr. Soner Canko ve FinTech İstanbul Almanya Temsilcisi Ş. Elif Kocaoğlu Ulbrich ile gerçekleştirdiğimiz dijital meet-up etkinliğini pekiştirmek amacıyla bölgeyi yakından incelemeyi sürdürüyoruz. Serinin ekosisteme kuş bakışı bir giriş sağlayan ilk bölümüne, ekosistemdeki önemli oyuncular ve iş modellerini incelediğimiz ikinci yazımızla devam ediyoruz.
Almanya’da Ekosistemdeki Önemli Oyuncular ve BigTech
Yazımızın ilk serisinde Almanya’nın yeni iş modellerine ve yabancı hizmet sağlayıcılarına karşı önyargılı olduğunu vurgulamıştık. İşte bu durumun avantaja dönüştüğü noktalardan biri ekosistemdeki BigTech hakimiyeti konusu. Almanya’ya dair sosyoekonomik etmenler, yerel bankalar tarafından gösterilen direnç ve BigTech şirketlerine rekabet hukuku, veri güvenliği ve diğer konularda uygulanan politik ve hukuki baskı BigTech şirketlerinin Almanya’da istedikleri hızda ve yoğunlukta hizmet sağlayamamalarına yol açıyor. Dolayısıyla BigTech’lerin Almanya’daki finans ekosistemi için şu anda aktif bir tehlike oluşturmadığını söylemek çok da yanlış olmaz.
Alman tüketicisinin veri güvenliği hassasiyeti ve finans koularında tercihini yerli hizmet sağlayıcıları yönünde kullanmasına rağmen ülkede en yaygın kullanım ağına sahip FinTech şirketi aslında PayPal. PayPal’in Almanya’daki kullanıcı sayısı 30 milyona yaklaşıyor. Şubat 2020’de açıklanan verilere göre elektronik ticarette Alman müşterilerin %57’si PayPal ödeme yöntemlerini tercih ediyor. Ancak bu durum bölgede PayPal benzeri büyük şirketler ve BigTechler için bir büyük bir potansiyel olduğu anlamına gelmiyor. Özellikle tek lisans (European Passporting) kapsamında İngiltere’den ve Avrupa Birliği’nden ülkeye akın eden birçok FinTech şirketi olmasına rağmen, Almanya’nın bu hizmet sağlayıcılarının yerel ikamelerini üretmeye ve tercih etmeye devam etmesi de bu durumu doğrular nitelikte.
Bu yerel ikamelerin en bilineni şüphesiz ki neobank N26. N26 global kapsamda en bilinen Alman FinTech girişimi olsa da aslında iş modeli açısından bir orijinallik ihtiva etmiyor. N26, genellikle Londra merkezli dijital bankalara benzer bir teklifle Alman pazarına girmesine rağmen, pazarda o noktada benzer bir ürün bulunmaması sebebiyle özellikle 40 yaş altı ve İngilizce konuşan (expat) göçmenler tarafından kullanılmaya başlanarak pazar hakimiyetini sağlamlaştırmayı başardı. Yine de büyük bir pazar bilinirliğine sahip olan N26’nın Almanya içinde 4 milyondan az müşterisi olması aslında pazardaki neobankaların hedef kitlesi ve potansiyeli hakkında ortalama bir fikir vermekte.
Almanya’da Özgün İş Modelleri ve Sivrilen Hizmetler
Almanya temkinli başladığı FinTech sürecine, global ekosisteme örnek olacak ilginç iş modelleri üreterek devam ediyor. Bunların birkaçını sizler için derledik:
- Almanya’ya özgün ya da Almanya’da sivrilen iş modelleri konusu kapsamında değinilmesi gereken ilk hizmet kategorisi Banking-as-a-Service (BaaS ya da white-label banking*) ve Payment-as-a-Service (PaaS) grubu. Yasal test ortamı (Regulatory Sandbox) bulunmayan bir bölgede yeni iş modellerinin (lisans başvuru süreçlerine kıyasla) hızlı bir şekilde piyasaya sürülebilmesi ve test edilebilmesi açısından BaaS ve PaaS şirketleri hayati bir rol oynuyor. FinTech Group Bank AG (biw AG) ve Wirecard ile başlayan bu model solarisBank ile yükselişe geçti. Şüphesiz solarisBank’in bu kategoride öne çıkmasının nedenleri arasında solarisBank’in FinLeap kaynaklı piyasa bağlantıları, diğer şirketlerde bulunmayan güçlü teknik altyapısı, bir bankadan çok start-up gibi çalışması ve DeFi gibi niş alanlarda diğer tüm hizmet sağlayıcılarından önce atılım yapmış olması yatıyor. BaaS modeli, bankaların gelecekte ürün sağlayan ön yüzden çok arka planda teknik ve yasal destek sağlayacağı bankacılık anlayışı ile paralel ilerliyor ve bu modelin vadettiği geleceği gören bazı perakende ve kurumsal bankalar da Almaya’da white-label banking hizmetler sunmaya başladı bile.
- FinLeap, Almanya’nın ve hatta Avrupa’nın en büyük company builder’ı. Bünyesinde kurduğu portföy şirketleri ve yatırım yaptığı şirketler aracılığıyla pazarda büyüyen FinLeap, 15 farklı pazarda faaliyet gösteriyor. FinLeap’in portföyünde (FinLeap Build) solarisBank, Penta, Clark gibi bilinen şirketler mevcut. FinLeap geçen sene kurduğu yeni kurumsal altyapısı ile iç işleyişini üç ayrı yapıya ayırdı: FinLeap Assets portföy şirketleri ve yatırımları yönetirken, FinLeap Build, yeni iş modelleri ve şirketler üzerinde yoğunlaşıyor. Yapının son ayağı olan FinLeap Connect ise açık bankacılık uygulamalarına yoğunlaşmış durumda ve Avrupa’daki finansal kurumlara açık bankacılık hizmetleri sunuyor. FinLeap bünyesinden çıkan yüksek değerlemeli birçok şirket olsa da faaliyet döneminde break-even statüsüne ulaşamayan ya da iş modelini değiştirmek zorunda kalmış start-uplar da mevcut. Bu örneklerden biri, perakende rehin dükkânı iş modeli ile pazara girdikten sonra bu hizmetin tüketiciler arasında talep görmemesi sebebiyle iş modelini değiştiren ve KOBİ finansman platformu haline gelen Valendo.
- Bitwala, kripto para alım satımına izin veren bir Alman banka hesabı. Bitwala, solarisBank altyapısı ile kullanıcılarına kripto cüzdan, banka hesabı ve hesaba bağlı bir banka kartı sunuyor. Hesap ve kart hizmetlerini ücretsiz sunan Bitwala, kripto alım satım işlemlerinde komisyon alarak kazanç sağlıyor. Yine kripto bankacılık alanında faaliyet gösteren spot9 ise kripto bankacılığı açık bankacılık (multi-banking) ile birleştiren bir hizmet portföyüne sahip ve ayrıca Almanya’daki sayılı kripto ATMlerini geliştiren bir girişim.
- Wundertax ve Taxfix, sabit ücret karşılığında vergi beyanname süreçlerini mobil aplikasyon üzerinden kolaylaştıran RegTech şirketleri. Bu şirketler, özellikle Alman hukukuna hâkim olmayan yabancılar için kurtarıcı niteliğinde.
- Farklı finansal ürün ve hizmetleri karşılaştırma platformu Check24 ise ekosistemdeki sayılı FinTech unicornlarından. Banka hesaplarından araç kiralamaya, konut kredisinden GSM sözleşmelerine geniş bir hizmet spektrumu olan şirket, tüketicilere ücretsiz hizmet sunarken, sıraladığı hizmet sağlayıcılarından komisyon alıyor.
- Her ne kadar Almanya’ya özgü bir iş modeline sahip olmasalar da Kontist ve Penta, KOBİler ve kendi işinde çalışan (freelancer, self employed) bireylere özel bankacılık hizmeti sunarak pazardaki büyük bir açığı kapattılar. Banka hesabı için ücret almayan şirketler, banka kartı veya muhasebe hizmetleri gibi premium hizmetler için kullanıcılarından aylık ücret almakta.
- Yakın zamanda FinLeap portföyüne katılan şirketlerden biri olan CrossLend ise eşler arası kredi platformu olarak başladığı serüvenine bir iş modeli değişikliği sonucu borç menkul kıymetleştirmesi alanında devam ediyor. Bireysel kredileri menkul kıymetleştiren Crosslend, bu kredilerin finans kuruluşlarına satıldığı B2B bir modele sahip.
- Tam olarak FinTech kategorisinde olmasa da finans sektöründeki faaliyetlerinden dolayı bu listede bahsedilebilecek şirketlerden biri de FinanceAds. Bir MarketingTech şirketi olan ve FinLeap ekosisteminde kurulan FinanceAds, Almanya’da başladığı yolculuğunu yaklaşık on ayrı Avrupa ülkesinde devam ettirmekte. Bankalar, sigorta şirketleri ve FinTechler için satış ortaklıkları (affiliate network) kuran FinanceAds, ağındaki finansal reklam kuruluşları (websiteleri, bloglar, uygulamalar) aracılığıyla, iş birliği kurduğu finansal kuruluşların reklamını yaparak, bu kurumların performans pazarlama (performance marketing) kampanyalarını yürütmekte. Bu modelde, iş birliği kurulan finansal şirketlerden alınan ücretin bir kısmı komisyon olarak reklam kuruluşlarına verilmekte.
- Eşler arası (peer to peer) kredi platformları genel olarak Almanya’da çok tutulmasa da auxmoney bu konuda uzun vadede başarılı olan bir şirket. Daha önce bu alanda faaliyet gösteren çoğu şirket kapansa ya da iş modeli değişikliğine gitse de Düsseldorf merkezli FinTech auxmoney, 2007’den beri pazardaki faaliyetlerini sürdürüyor. Platform özel yatırımcılar ile perakende müşterileri birleştirerek, 25.000 Avro’ya kadar mikro kredi hizmetleri veriyor.
- KOBİ’lere özel bankacılık faaliyetlerinin son senelerde önem kazanmasıyla ortaya çıkan Compeon ve Fincompare, piyasadaki kurumsal kredi sağlayıcıları ve bankalar ile anlaşarak tüm kredi tekliflerine tek noktadan ulaşılmasına sağlayan platformlar. Tamamen dijital şekilde süreç yürüten bu platformlar, kredi başvurusunda bulunan KOBİleri, platformdaki algoritmalar aracılığıyla ihtiyaca en uygun kredi teklifi ile buluşturuyorlar. KOBİlere ücretsiz olarak hizmet sunan platformlar, sağlanan krediler üzerinden komisyon alan bir iş modeli üzerinden faaliyet gösteriyorlar.
- Video etkinliğimizde de bahsettiğimiz vadeli mevduat brokerları ise Almanya’daki düşük riskli yatırım trendine uygun ürünler geliştiriyorlar. Raisin ve Deposit Solutions, platformda yer alan bankalara ait vadeli mevduat ürünlerini, Avrupa’daki diğer ülkelerdeki perakende yatırımcılarla buluşturarak, bu yatırımcıların yabancı bir ülkede bankacılık işlemleri ile uğraşma külfetinden kurtarıyorlar (örn: Alman tüketicilerin Portekiz bankalarında mevcut, daha yüksek faizli vadeli mevduat ürünlerine yatırım yapabilmesi için aracılık yapıyorlar). Yapılan mevduat sözleşmeleri kapsamında ortak bankalardan komisyon alan bu iki FinTech, faaliyetleri yasalarda aracılık faaliyeti olarak tanımlanmadığı için aslında yasal olarak broker değil. Hızlı bir büyüme süreci ardından Raisin, 2019 yılında Kuzey Amerika pazarına giriş yaptı ve Avrupa’daki bazı bankaların müşterilerine, diğer bankaların mevduat ürünlerini doğrudan pazarladığı iş birlikleri kurdu. Deposit Solutions ise Almanya’nın sayılı FinTech unicornlarından biri ve Deutsche Bank şirkette %5 oranla hissedar. İki şirket de PSD2’nin ilk zamanlarında açık bankacılık altyapısına dayanan aktif ortaklıklar kurmak suretiyle zamanın ötesinde bir vizyona sahip olduklarını kanıtlamış oldular.
- Güçlü iş modellerinin yasal değişikliklere ayak uyduran bir nitelik barındırdığını gösteren nitelikteki FinTechler kategorisi içinde fino ve FinReach‘i saymak mümkün. 2016’daki Ödeme Hesap Yasası’nın (Zahlungskontengesetz) akabinde pazara giren bu iki şirket, yasanın müşteri hesaplarının başka bankalara kaydırılabilmesi için kolaylaştırılmış hizmet sağlaması konusunda bankaları teşvik eden hükümlerine binaen, finans kurumlarına özel bir hesap değiştirme kiti (Account Switch Kit) dizayn ederek yasa yürürlüğe girmeden önce pazarda meydana gelmesi öngörülen bir ihtiyaca uygun ürünler geliştirdiler. Şu anda Almanya’daki bankaların neredeyse hepsi bu hizmetleri kullanıyor. Bu modelde, iş birliği yapılan bankalardan yapılan hesap değişimi başına, sabit bir ücret tahsil ediliyor. Bu arada FinLeap portföy şirketlerinden biri olan FinLeap, geçen sene açık bankacılık altyapısı sağlayan öncü şirketlerden biri olan, Hamburg merkezli figo ile birleşerek FinLeap Connect’e katıldı ve şu an finans şirketlerine farklı kapsamda açık bankacılık hizmetleri sunuyorlar.
- Kâğıt üzerindeki bilgileri dijital veri tabanına aktaran bir yazılım olan Gini’nin SDK ve APIları ise birçok Alman bankası tarafından dijital ödeme kanallarına entegre edilmiş durumda. Yazılım, (kâğıt bazlı ya da PDF) faturaların aplikasyon tarafından tanınarak, ekstra veri (fatura miktarı, referans no., banka hesabı vs.) girişine gerek kalmaksızın ödeme adımına geçilmesi imkânı sağlıyor (Photo Payment). Doküman tanımlama için yapay zekâ teknolojisinden yararlanan Gini, SaaS modeli üzerinden faaliyet gösteriyor ve iş birliği kurduğu şirketlerden yıllık lisans ücreti alıyor.
- sofortüberweisung ise Almanların en çok tercih ettiği ödeme yöntemlerinden biri olan fatura ödemelerine uygun çözümler üreterek hem tüketiciler hem de tacirler için masrafları azaltan bir ödeme sistemi. Hizmet, online hizmet alımlarında tüketici fatura ödemesi yönünde tercihini belirttikten sonra, tacir ödeme konfirmasyonu alana kadar geçen sürede tacirle tüketici arasında meydana gelen bilgi boşluğu dolduruyor. Sistemde, sofortüberweisung tarafından gerçek zamanlı ödeme doğrulaması (real-time confirmation) alan tacirler ayrı bir konfirmasyon beklemeksizin ürünleri gönderme işlemine başlayama imkanına sahip oluyor. Ödemeler, tüketicinin online bankacılık hesabı kullanılarak, tüketicinin ayrı bir hesap açmasına gerek kalmaksızın doğrudan gerçekleştiriliyor. sofortüberweisung’un kurucusu Sofort GmbH 2014 yılında Klarna tarafından iktisap edildiği için hizmet “Pay now with Klarna” olarak yeniden markalaştırıdı ve güncellendi.
- Almanya’ya özel ilginç çözümler üreterek başarılı bir KOBİ haline gelen FinTech şirketlerden bir başkası daPiyasaya “online nakit ödeme” gibi ilginç, niş bir konsept sunan Barzahlen, bu çözüm üzerinden ürettiği farklı use caseler ile kısa vadede Almanca konuşan diğer ülkelere ve İtalya’ya yayılmayı başarmış bir girişim. Barzahlen, finansal sisteme güvenmediği için ya da sınırlı bankacılık hizmetlerine erişim sebebiyle (kredi kartı olmaması vs.) nakit ödeme yöntemleri tercih eden tüketiciler için çözümler üretiyor. Anlaşmalı olduğu finansal kurumlardan ödeme başına komisyon alan bir iş modeline sahip Barzahlen’in hizmetleri şu şekilde; anlaşmalı süpermarket, kozmetik marketi, petrol istasyonu, teçhizat dükkanı gibi noktalarda belirli miktar üzeri alışverişlerde kasada ücretsiz para çekme ve para yatırma hizmeti; online ödemelerde nakit ödeme imkanı (bu durumda, online hizmet için içinde kare kod barındıran bir makbuz alan tüketici, en yakındaki ödeme noktasına giderek online hizmeti nakit olarak ödeme alternatifine sahip oluyor. Çıktı yöntemini kullanmak istemeyen kullanıcılar için makbuzun dijital olarak telefona gönderilmesi de mümkün); fatura ödeme hizmetleri. Barzahlen hizmetlerini kullanmak için sisteme kayıt olmak gerekmediği için sistem veri güvenliği endişesi olan tüketiciler için de ideal şekilde tasarlanmış.
* Almanya’daki white-label bankacılık hizmetleri ile ilgili daha fazla bilgi sahibi olmak için Mayıs 2019 tarihli yazımıza göz atabilirsiniz.
