Son yıllarda nakitsiz bir dünya yaratmaya yönelik bir hareketlenme yaşandı. Peki bu iyi bir şey mi? Tartışılır.
Nakit paranın en büyük özelliklerinden birisi de toplumu temsil etmesidir. Avrupa’daki euro banknotları önemli dönüm noktalarını işaret ediyor; Birleşik Krallık’taki banknotlar Britanya tarihinin önemli figürlerini temsil ediyor; ABD’de ise banknotlar liderlik efsaneleri ölümsüzleştirildi. Birçok farklı bölge için liste uzayıp gidiyor. Her ülke kendi toplumunu ve tarihini tanımak için nakit kullanıyor. Şimdi ise nakit ortadan kayboluyor.
Bir yandan büyük bir anın sonu gibi gelse de nakitsiz toplum tahmin edilmişti ve ortadaydı. Ancak yaratacağı sorunlar da ortada. Örneğin, 1 milyardan fazla insanın bankacılık hizmetlerine erişimi yok. Dolayısıyla nakit kabul etmeyen mağazalar ve şirketler, toplumun banka hesabı olmayan kesimini dışarıda bırakmış oluyor.
Özellikle belirli demografik gruplarda nakit paraya güvenen bazı insanlar var. Bu nedenle bugün pek çok perakendecinin artık nakit ödeme kabul etmeyecek olması ilginç. Ancak esas soru, yasal olarak nakit ödeme yöntemi reddedilebilir mi?
Evet. Herhangi bir şirket, ırk veya engellilik nedeniyle ayrımcı olmadığı sürece nakit ödemeyi reddedebilir. Bu durum, Birleşik Krallık hükümetinden, nakit ödemeyi reddetmenin yasa dışı hale getirilmesini talep eden yakın tarihli bir imza kampanyasına ön ayak oldu.
Kampanya 30.000’den fazla destekçi toplamasına rağmen, nakit para kabulü konusunda Parlamento’da bir tartışma açılması için bu sayının üç katına ihtiyaç vardı. Hükümet en azından ankete yanıt verdi: “Hükümet nakit kabulünü zorunlu kılmayı planlamıyor. İşletmeler kabul ettikleri ödeme şekillerini seçebilirler.”
Bazıları Birleşik Krallık’ın bu konuda istisna olduğunu düşünüyor ama öyle değil. Finlandiya, İsveç, Hollanda ve bazı ABD eyaletleri perakendecilerin nakit ödemeyi reddetmesine izin veriyor. Bununla birlikte ilginç bir şekilde, mobil cüzdan ödemelerinin son on yılda patlama yaptığı bir ülke olan Çin, perakendecilere nakit ödemeyi reddetmesinin yasa dışı olduğunu söyledi.
Bununla birlikte İngiltere Merkez Bankası geçtiğimiz günlerde nakit paranın hala çok önemli olduğunu ve dolaşımdaki banknotların değerinin ve sayısının 2020’den bu yana keskin bir artış gösterdiğini açıkladı. Bankanın verilerine göre, nakit paranın nihai düşüşte olduğu görüşünün aksine, dolaşımdaki banknotların toplam değeri yaklaşık yüzde 16 artarken, toplam hacim yaklaşık yüzde 17 arttı.
Yazar: Chris Skinner
