Kripto varlıklar ve SPK’nın (Sermaye Piyasası Kurulu) düzenlemeleri hakkında son dönemde pek çok gelişme yaşandı. Eğer bu düzenlemelerin ne anlama geldiğini merak ediyorsanız ve biraz da ilke kararlarını örneklerle anlamak istiyorsanız doğru yerdesiniz.
SPK’nın yeni ilke kararları, özellikle kripto dünyasında yatırımcıların güvenliğini sağlamak ve piyasadaki kaosun önüne geçmek için çok önemli. Gelin, bu maddeleri birer birer inceleyelim ve ne anlama geldiklerini birlikte anlamaya çalışalım.
1. Müşteri Nakdi ve Varlıklarının Saklanması
Kripto borsaları, müşteri paralarını ve varlıklarını kendi operasyonlarıyla karıştırmamalı. Yani, sen platforma 10.000 TL yatırıyorsan, bu para borsanın kendi giderlerini karşılamak için kullanılamaz. Müşteri parası bankada ayrı bir hesapta tutulmalı ve senin paran, borsanın mal varlığından tamamen ayrı olmalı.
Örnekle Anlatalım: Diyelim ki Pelin, bir kripto borsasına yatırım yapmak istiyor ve 5.000 TL yatırıyor. Bu para, borsanın kendi işletme hesabına değil, Pelin adına açılan özel bir hesapta tutulmalı. Böylece borsa, bu parayı başka bir işlem için kullanamaz. Yani, Pelin’nin parası güvence altında olur.
2. Müşteri Emirlerinin Alınma Şekli
SPK diyor ki, müşteri emirleri sadece borsanın kendi resmi platformları üzerinden alınmalı. Yani, WhatsApp, Telegram gibi sosyal medya uygulamaları üzerinden emir almak yasak. Yani bitti bazı fenomenlerin işi!
Gelin bir örnekle açıklayalım:Leyla, kripto borsasında AVAX almak istiyor ve borsaya (resmi adı: kripto varlık alım satım platformu) WhatsApp’tan emir vermek istiyor. Ancak bu güvenli bir yöntem değil çünkü WhatsApp’tan verilen emirler kolayca karışabilir ya da yanlış anlaşılabilir. SPK bu yüzden diyor ki, tüm emirler sadece borsanın web sitesi veya mobil uygulaması üzerinden alınmalı ve zaman damgalı olarak kayıtları güvenilir şekilde tutmalısın diyor.
3. Döviz Büroları Gibi Yapılarda Kripto Alım-Satımı YASAKLANDI.
SPK burada, döviz bürosu benzeri yerlerin kripto işlemleri yapmasını istemiyor. Yani, fiziksel olarak bir dükkana gidip Bitcoin almak artık yasak. Kripto işlemleri sadece yasal ve düzenlenmiş platformlar üzerinden yapılmalı diyor.
Bir örnekle düşünelim:Selen, bir döviz bürosuna gidip Bitcoin almak istiyor. Ancak, döviz bürosu böyle bir işlem yaparsa, bu izinsiz bir faaliyet olarak sayılacak. Kripto işlemleri artık sadece güvenli ve yasal kripto borsaları üzerinden yapabilecek.
Yani bye bye Kapalıçarşı diyebiliriz.
4. NFT’ler ve Sanal Oyunlar – GİRİŞİMCİLER İÇİN GÜZEL HABER:)
SPK, NFT’ler (Non-Fungible Tokens) ve oyun içi kripto varlıkların düzenlemeye tabi olmadığını söylüyor. Yani, bu tür varlıklar, normal kripto varlıklar gibi SPK tarafından kontrol edilmiyor. Ancak, bu platformlar NFT’leri satarken yatırımcıları uyarmak zorunda.
Örneğin: Bir oyuncu, bir oyunda kullanılmak üzere bir NFT satın alıyor. Bu varlık, SPK tarafından denetlenmez, çünkü bu NFT sadece oyunda kullanılacak. Ancak, borsa bu varlığı işlerken, “Bu varlık SPK denetiminde değil” şeklinde bir uyarı yapmalı. Böylece yatırımcılar, ne aldıklarının farkında olurlar.
BÖYLECE SPK ‘NIN BU MEVZUATI YÜZÜNDEN KAFASI KARIŞAN GİRİŞİMCİLER RAHAT BİR NEFES ALABİLİR. 🙂
5. Likidite Sağlayan Kuruluşlar
Bu madde, likidite sağlayıcılar hakkında. Kripto platformlarına hacim sağlayan ancak yatırımcıya doğrudan hizmet sunmayan kuruluşlar platform faaliyeti olarak değerlendirilmeyecek. Yani, bu firmalar doğrudan yatırımcıyla işlem yapmaz, sadece platformun likiditesini arttırmak suretiyle faaliyetlerini yapabilir diyor SPK.
Örneğin: Bir şirket, borsada yeterli alım-satım hacmi oluşturmak için borsaya likidite sağlıyor. Ama bu şirket doğrudan yatırımcılarla muhatap değilse, platform faaliyeti olarak kabul edilmiyor. Yani, arka planda çalışıyorlar, ancak doğrudan yatırımcıya hizmet sunmuyorlar.
6. P2P (Eşler Arası) İşlemler
Bilindiği üzere P2P işlemleri, kullanıcıların kendi aralarında kripto varlık alıp satmasına olanak sağlıyor. Ancak, sürekli olarak başka bir kişi adına işlem yapıyorsan, bu yasadışı bir kripto hizmet sağlayıcılığı olarak değerlendirilir. SPK diyor ki, bu tür işlemleri yapıyorsan, belirlenen süreye kadar durdurman gerekiyor.
Bir örnek: Mehtap, P2P platformu üzerinden sürekli olarak başka kişiler adına Bitcoin alıp satıyor. Bu, SPK tarafından izinsiz bir faaliyet olarak kabul edilecek ve bu işlemler durdurulacak. Yani, P2P işlemlerini yalnızca kendi adına yapmalısın, başkası adına düzenli işlem yapmak izinsiz hizmet sağlayıcılığına girer.
Bu P2P’lerin yasaklandığı anlamına gelmiyor. MASAK mevzuatında da yer alan başkası adına hesap kullanımama yasağı burada da izinsiz faaliyet olarak kayıtlara geçmiş oldu.
7. Kripto Varlıkların Diğer Sektörlerde Kullanılması:
Kripto varlıkları farklı sektörlerde (gayrimenkul, emtia, ticaret gibi) kullanmak yaygın hale geldi. Ancak SPK burada uyarıyor: Kripto varlıklar bir araç olarak kullanılsa da, bu işlemler o sektördeki düzenleyici kurumlara uygun olmalı. Yani, kripto kullanıyorsun diye o sektörün kurallarını çiğneyemezsin.
Örnek: Kripto ile Altın veya Petrol Satışı
- Durum: Bir kişi, kripto varlık kullanarak altın veya petrol gibi emtiaları almak istiyor.
- İlgili Kurum: Altın veya petrol gibi emtialar, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) veya Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasası gibi ilgili kurumlar tarafından düzenlenir.
- Kripto varlık kullanarak altın satın almak istendiğinde, bu işlem yine emtia piyasasını düzenleyen kurallar çerçevesinde yapılmalıdır. Yani, altın satışı için gerekli tüm vergi ve yasal yükümlülükler yerine getirilmeli ve emtia piyasasına uygun şekilde işlem yapılmalıdır.
- Örnek Sonuç: Eğer bir kişi kripto varlık ile altın satın almak isterse, bu işlem yasal çerçevede yapılmalı ve altın piyasasının kurallarına uymalıdır. Kripto varlık, ödeme aracı olarak kullanılsa bile, işlem SPK’nın yanı sıra diğer düzenleyici kurumların da denetimi altındadır. Altın piyasasında kripto varlık kullanmak yasadışı değildir, ancak işlemin emtia piyasası kurallarına uygun yapılması gerekir.
Akıllara hemen RWA ( Real World Asset) geldi bu yasaklandı mı yoksa diye kafanızda soru işareti olmuş. SPK kendi düzenleme alanımdaki bir alana giriyorsan ve sadece kripto kullandın diye bunu diğer alanlardan ayrı göremezsin diyor. Ancak kendi düzenlemeleri çerçevesindekilere bakacağım diyor. Burada net bir durum olmadığını kabul etmek gerek.
8. Platformların Reklam ve İlanları
Kripto platformları reklamlarında dikkatli olmalı. Yatırımcılara kesin kazanç garantisi vermek veya yanıltıcı bilgiler sunmak yasaktır. Ayrıca, reklamlar objektif olmalı ve yatırımcıyı kandırmamalıdır.
Bir örnekle düşünelim: Bir kripto borsası, “Yatırım yap, kesin kazan!” gibi bir reklam yapamaz. SPK, bu tür yanıltıcı reklamların yapılmasını istemiyor. Her türlü reklamda riskler açıkça belirtilmeli ve yatırımcıların doğru bilgilendirilmesi sağlanmalıdır.
9. Promosyon Kampanyaları
Platformlar, yatırımcılara kesin getiri vaat eden promosyonlar düzenleyemez. Ayrıca, arkadaşını getirene ödül veya kripto varlık vaadi de yapılamaz.
Örnek:Bir platform, “Arkadaşını getir, ödül kazan!” kampanyası düzenlerse, bu kampanya yasaklanır. Çünkü bu tür kampanyalar yatırımcılar arasında yanlış beklentiler yaratabilir.
Yani bye bye Airdrop!
10. Merkezi Kayıt Kuruluşu’na Veri Aktarımı
Kripto Platformları, Merkezi Kayıt Kuruluşu’na (MKK) düzenli olarak veri aktarmak zorundadır demiş. İşte dananın kuyruğunun koptuğu yer. 🙂 Kripto platformlarının MKK’ya nasıl düzenli veri aktaracak nasıl bir sistem olacağına dair kafalarda yüzlerce soru var.
Örnek:Bir kripto borsası, tüm müşteri işlemlerini ve varlıklarını Merkezi Kayıt Kuruluşu’na düzenli olarak bildirmek zorundadır. Bu sayede SPK ve diğer düzenleyici kurumlar, borsanın işlemlerini daha kolay denetleyebileceğini düşünüyor. Bakalım hep birlikte gçreceğiz.
11. Kripto Varlıklarla İlgili İşlemler
Borsalar, müşterilerinin kripto varlıklarını kendi amaçları için kullanamaz. Ayrıca, kaldıraçlı işlemler ve ödünç kripto varlık işlemleri yapılamaz.
Örnek: Aslı , kripto borsasında Bitcoin tutuyor. Bu Bitcoin, sadece Aslı’nın hesabında işlem görmeli. Borsa, bu Bitcoin’i ödünç veremez veya başka amaçlar için kullanamaz. Aynı şekilde, kaldıraçlı işlemler de yasaktır.
Zaten Türkiye’de faaliyet gösteren hemen hemen tüm platformlarda kaldıraç, lending ve benzeri hizmetler sunulmuyordu. Biz müvekkillerimize buna benzer bir yasanın geleceğini ön gördüğümüz için tüm platformları ona göre hazırladık.
12. Kripto Varlıkların Saklanması
Kripto varlıklar platform üzerinde saklanıyorsa, bu varlıkların güvenliği platformun sorumluluğundadır. Yani, platform müşteriye ait varlıkları güvenli bir şekilde saklamalıdır.
Örnek: Ceren, kripto borsasında Bitcoin’lerini saklıyor. Bu Bitcoin’lerin saklandığı cüzdanın anahtarları borsanın kontrolünde olmalı ve bu varlıkların güvenliği sağlanmalı. Eğer bu güvenlik ihlal edilirse, borsa sorumlu tutulabilir.
Sonuç, Yatırımcının korunması için özellikle reklam konularında önemli bir adım olduğunu düşünüyorum. Ancak RWA ve diğer konularda biraz daha netlik kazanılmalıdır. MKK konusu da ayrı bir mevzu olarak karşımıza çıkıyor. Bakalım ilerleyen ve yine bir gece yarısı ilke kararları bizlere neler diyecek hep birlikte göreceğiz.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Konuk Yazar: Av.Sima Baktaş
