Nakitsiz bir topluma geçişte kripto para ve akıllı çiplerin önemini anlatan FinTech uzmanı yazar David G.W. Birch, son makalesinde kağıt paranın hikayesine gönderme yaptı.
Dijital finans ve FinTech hakkında yaptığı isabetli yorum ve öngörülerle bilinen David Birch, Medium üzerinde yayınladığı yeni makalede Çin ve diğer ülkelerin kağıt paraya geçişiyle, günümüzde yaşanan nakitsiz dönüşümü kıyasladı.
Çinliler emtia parasından kağıt paraya geçişi gerçekleştiren ilk halklardan biriydi. Gerekli teknolojiye (kağıt olmadan kağıt paraya sahip olamazsınız, matbaa olmadan da yeterli sayıda basamazsınız) ve daha da önemlisi bürokrasiye sahiplerdi.
“1260’ta Cengiz Han’ın torunu Kubilay Han imparator oldu ve kullanımda olan bakır paradan demir paraya, inciden tuza ve madeni paraya kadar değişen birçok farklı para birimiyle ticaret yapmanın ve vergi toplamanın büyük bir yük olduğuna kanaat getirdi; bu nedenle yeni bir para birimini yürürlülüğe koymaya karar verdi. Han’ın verdiği kararla bakır, demir, emtia ve diğer madeni para birimlerinin yerini kağıt para aldı.”
Tıpkı Marco Polo ve diğer Orta Çağ gezginlerinin İpek Yolu’ndan kağıt parayla ilgili nefes kesici hikayelerle dönmesi gibi, benim gibi yorumcular da kağıt paranın artık kaybolmaya başladığı ve insanların her şeyi akıllı telefonlarıyla ödediği Şangay’dan da mobil ödemelerle ilgili benzer etkileyicilikte hikayelerle dönüyor. Çin nakitsiz bir toplum olma yolunda hızla ilerliyor. Çin Renmin Üniversitesi’ne göre nüfusun yedide biri ödemelerini yalnızca mobil olarak yapıyor (hiç nakit taşımıyorlar). Çin Sosyal Bilimler Akademisi Finans ve Bankacılık Enstitüsü Genel Müdür Yardımcısı Profesör Hu Bin ile konuştum. Kendisi bana geçtiğimiz yıl Çin’de neredeyse 100 trilyon mobil ödemenin yapıldığını ve bu yıl bu sayının iki katına çıkacağını söyledi.
Çok da uzak olmayan bir gelecekte banknot ve madeni paralar bir gereklilik değil istisna olacaklar ve insanlar dijital bir para biriminin kullanılmaya başlanmasını gerekli görecek. Geçtiğimiz yıl People’s Bank of China Başkanı Zhou Xiaochuan, kağıt paranın yerini başka para birimlerinin almasının ”karşı konulamaz bir trend” olduğunu söyleyerek konu hakkındaki görüşlerini belirtti. Çin’in kağıt parayla olan bin yıllık deneyimi sona eriyor olabilir.
Başkan sözlerine dijital para biriminin ulusal para olarak merkez bankası tarafından basılması gerektiğini belirterek devam etti ve dijital paranın nakit paranın yerini tamamen almasının yaklaşık on yıl alacağını düşündüğünü ve ”kağıt parayı yavaş yavaş tedavülden kaldırmak için planları olduğunu” belirtti. Daha önce de yazılarımda belirttiğim gibi ”nakitsiz toplum”un banknot ve madeni paranın yasak olduğu bir toplum değil, önemsiz olduğu bir toplum anlamına geldiğini düşünüyorum. Bu tanıma uyan hedefe People’s Bank of China kolayca ulaşabilir ve muhtemelen on yıl içinde de bu hedefe ulaşacaklar.
Evet, yapabiliriz!
Çin ve diğer birkaç ülkenin merkez bankaları fiziksel parayı terkedip dijital paraya geçebilirler. Fakat bunu yapmalılar mı? PBOC teknoloji departmanından Yao Qian konuyla ilgili düşüncelerini paylaştı.
“Bağımsız dijital para birimi sisteminin varolan bankacılık sisteminde yaratacağı şoku telafi etmek için (ve ticari bankaların altyapıya yaptıkları yatırımları korumak için) dijital para cüzdanı yetkilerini ticari banka hesap sistemiyle birleştirmek ve böylece elektronik ve dijital parayı aynı hesapta yönetmek mümkün.”
Bu mantığı anlıyorum. Merkez bankası dijital paranın nimetlerinden faydalanmak istiyor fakat aynı zamanda ticari bankalardan para basma ayrıcalığını almanın olası etkilerini de anlıyor. Ticari bankalar kredi yaratarak para yaratamazlarsa sadece ellerindeki mevduattan borç verebilirler. Bitcoin’in dünyadaki tek para birimi olduğunu hayal edin: Yeni bir araba almak için borç almam gerekebilirdi, fakat Barclays Bitcoin basamayacağı için ancak diğer insanların yatırdığı Bitcoin’i borç verebilirdi. Yeterince makul. Fakat bu noktada diğer birçok şeyde olduğu gibi, Çin geleceğe açılan bir pencere.
Alipay, WeChat Wallet ve diğer Çinli üçüncü parti ödeme platformları kullanıcılarına paralarını banka hesaplarından alıp kendi platformlarına yatırmaları için mali teşvikler uyguluyor.
Dijital parayla ilgili merkez bankası tarafından yaratılan muhtemel sorunu görebilirsiniz. Ticari bankalar hem mevduat kaybedip hem de para basma ayrıcalığını kaybederlerse, ekonomideki işlevleri oldukça azalır. Bunu iyi bir fikir olup olmadığını düşünseniz de bunun atılması büyük bir adım olduğunu anlayabilirsiniz.
Özet olarak, merkez bankalar kripto para veya dijital para basmayacak (en azından yakın gelecekte, ticari bankalarla ilgili bir karar verilene kadar). Yapabilecekleri şey ticari bankaların kendi kontrolleri altında dijital para yaratmalarına izin vermek. Merkez bankası ticari bankalara saldırıya dayanıklı akıllı çip temin edebilir ve ticari bankalara fon karşılığında kendi kontrolünde dijital para basma yetkisi verebilir. Bekleyin bir saniye, bu bana bir şeyi hatırlattı…
Eski Mondex tanımlamaları üzerindeki tozu süpürüp, bu kez SIM ve Güvenli Bileşenlerin yanı sıra temassız akıllı kartların içine dahil etsek? Böylece kişiler arası transfer ve ticari transferler için online ve offline çalışan bir dijital para birimimiz olurdu. Multos’un henüz gerçekleşen 20. yıldönümüyle birlikte belki de Mondex’in vakti nihayet gelmiştir!
