GT İnovasyon’un POS Sistemlerinin Evrimi ve Yatırım Önerileri başlıklı raporunu üç bölümden oluşan bir yazı dizisi ile paylaşıyoruz. Bu kapsamdaki ikinci bölüm sizlerle…
İlk bölümünü buraya tıklayarak inceleyebileceğiniz GT İnovasyon’un “POS Sistemlerinin Evrimi ve Yatırım Önerileri” başlıklı raporuna dair bulguları kapsayan ikinci bölüm… POS sistemlerinin geçirdiği dönüşüm, işletmelerin operasyonlarını daha verimli yönetmelerine olanak tanırken, küresel pazarda da hızlı bir büyümeye zemin hazırlamaktadır. Önceki bölümde ele aldığımız gibi, POS cihazları artık sadece bir ödeme aracı değil; satış, müşteri ilişkileri yönetimi (CRM), kampanya planlaması, muhasebe, envanter yönetimi, yasal uyum ve sipariş süreçlerini kapsayan entegre bir işletme yönetim platformu haline gelmiştir.
Bu dönüşümün etkisiyle, küresel POS pazarı 2023 yılı itibarıyla 29,02 milyar ABD dolarlık bir büyüklüğe ulaşmış olup, 2024 yılı sonunda 33,41 milyar ABD dolarına çıkması öngörülmektedir. Fortune Business Insights’ın Ekim 2024 tarihli araştırmasına göre, sektörün yıllık ortalama %16 büyüme kaydederek 2032 yılında 110,22 milyar ABD doları seviyesine ulaşması beklenmektedir. Araştırma, Asya Pasifik’in 2023 itibarıyla küresel POS pazarında en büyük gelir kaynağı olduğunu gösterirken, perakende ve yeme-içme sektörlerinin bu alandaki en güçlü kullanım alanları olduğunu ortaya koymaktadır.
POS pazarının bölgesel dinamiklerine bakıldığında, 2024’ten 2030’a kadar en yüksek yıllık ortalama büyümenin ABD’de gerçekleşmesi beklenmektedir. 2030 yılı itibarıyla 5,54 milyar ABD dolarlık bir büyüklüğe ulaşması öngörülen ABD POS pazarı, dijital ödeme çözümlerinin yaygınlaşmasıyla birlikte güçlü bir ivme kazanmaktadır.
Hindistan’da ise perakende sektörü ve bankaların POS teknolojilerine yönelik yatırımları hızla artmakta, bu durum ülkenin pazar büyümesine önemli katkılar sunmaktadır. Kuzey Amerika’da, perakende ve yeme-içme sektörlerinde tüketicilerin dijital ödeme yöntemlerini benimsemesi, mobil POS çözümlerine olan talebi de hızla artırmaktadır.
Avrupa’da ise temassız ödemelerin yaygınlaşması ve tüketicilerin perakende alışverişlerde online ödeme yöntemlerine yönelmesi, POS pazarının en belirleyici unsurlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Özellikle bulut tabanlı POS sistemlerine olan ilginin artması, bölgedeki kurulum oranlarının yıllık ortalama %15,5 seviyesinde büyümesini sağlamaktadır. Avrupa’da da POS pazarını en çok destekleyen sektörler perakende ve yeme-içme olarak dikkat çekmektedir.
Dijital dönüşümü hızla benimseyen bir diğer bölge ise Orta Doğu ve Afrika (MEA) olmuştur. Mobil cüzdan kullanımındaki artış, bu coğrafyada POS çözümlerinin yaygınlaşmasını destekleyen başlıca faktörlerden biri olarak görülmektedir. Önde gelen pazar araştırma raporlarından “Dijital Ödemeler Raporu”, Orta Doğu ve Afrika’da mobil POS işlemlerinin 2021 yılında %55 oranında arttığını ortaya koymuştur. Bu bölgede, dijital ödeme yöntemlerinin benimsenmesi ve akıllı telefon kullanımının yaygınlaşması, pazarın büyümesini hızlandıran temel dinamikler arasında yer almaktadır.
Son olarak, banka hesabı olmayan nüfusun yüksek olduğu Güney Amerika’da, nakit kullanımı halen yaygın olmakla birlikte, perakende sektörü dijital ödeme sistemlerine geçiş sürecini hızlandırmaktadır. İşletmeler, finansal işlemlerini daha etkin yönetebilmek adına POS terminallerine yönelmekte, mobil cüzdan uygulamalarıyla desteklenen mobil POS çözümleri ise bölgedeki banka müşterileri arasında giderek daha fazla tercih edilmektedir. Özellikle Yape ve PLIN gibi yerel mobil cüzdan uygulamalarının yaygınlaşması, Güney Amerika’daki POS ekosistemini şekillendiren önemli faktörler arasında yer almaktadır.
Türkiye’de POS kullanım oranı, finansal teknolojilerin gelişimiyle birlikte hızla artmaktadır. 2024 yılı Ekim ayı itibarıyla, Türkiye’de kullanımda olan POS özellikli cihaz sayısı yaklaşık 3 milyon 645 bin olarak tahmin edilmektedir. Bu rakam, ödeme kaydedici cihaz (ÖKC) özelliği bulunan ve bulunmayan cihazların toplamını kapsamaktadır.
ÖKC özelliği olmayan ve bankalar tarafından Bankalararası Kart Merkezi’ne (BKM) beyan edilen fiziksel POS cihazı sayısı 1 milyon 961 bin 328 olarak belirlenmiştir. GT İnovasyon’un, BKM’nin düzenli olarak yayımladığı ÖKC yazılım verilerini ve sektör uzmanlarının değerlendirmelerini baz alarak yaptığı hesaplamalara göre, Türkiye’de Ekim 2024 itibarıyla mevcut yeni nesil (YN) ÖKC sayısı ise 1 milyon 683 bin 766 seviyesindedir.
POS pazarındaki bu büyüme trendi, ödeme teknolojilerinde yeni çözümlerin yaygınlaşmasını da beraberinde getirmektedir. Worldpay 2024 Global Payments Raporu’na göre, Türkiye’de uzun yıllardır Avrupa’ya kıyasla daha yaygın olan kredi kartı kullanımının 2027 yılına kadar kademeli olarak azalması, bunun yerine dijital cüzdanların kullanımının artması beklenmektedir. Bununla birlikte, 2027 yılı itibarıyla küresel POS pazarının %4, e-ticaret pazarının ise %19 büyüyeceği öngörülmektedir.
Bu dönüşümün en önemli aktörlerinden biri ise SoftPOS (Software Point of Sale) teknolojisi olacaktır. Geleneksel POS sistemlerine kıyasla daha düşük maliyetli, esnek ve mobil bir çözüm sunan SoftPOS, işletmelerin NFC özellikli akıllı telefon veya tabletleri kullanarak kart ödemelerini kabul etmelerini sağlamaktadır. Apple Pay, Android Pay, Samsung Pay gibi dijital cüzdanlarla entegre çalışan SoftPOS, ek bir donanım gereksinimi olmadan temassız ödeme almayı mümkün kılmaktadır.
Ancak, her akıllı telefonun NFC uyumlu olmaması, çipli kart kullanımına ihtiyaç duyan müşterilere sınırlı çözüm sunması ve muhasebe sistemlerine entegrasyon sürecinin zaman zaman karmaşıklık içermesi, SoftPOS’un bazı kısıtları arasında yer almaktadır. Buna rağmen, sunduğu avantajlar sayesinde SoftPOS’un finansal hizmetlerde daha yaygın hale gelmesi beklenmektedir.
SoftPOS’un Öne Çıkan Avantajları
- Düşük Maliyet: SoftPOS, kartlı ödeme kabulü için ek bir donanıma ihtiyaç duymadığı için işletmelere maliyet avantajı sağlar. İşletmeler, NFC uyumlu telefonlarına bir ödeme kabul uygulaması indirerek doğrudan kartlı ödeme alabilir, böylece kart okuyucu cihaz alımı, kiralanması ve bakımı gibi giderlerden tasarruf edilir.
- Kullanım Kolaylığı: SoftPOS’un kurulumu ve kullanımı son derece pratik ve hızlıdır. Geleneksel POS cihazlarının sipariş edilip kurulması için ortalama 4 günlük bir süreç gerekmektedir. Oysa SoftPOS için yalnızca bir uygulama indirmek yeterlidir.
- Taşınabilirlik: SoftPOS, işletmelerin herhangi bir ek donanım olmadan her yerden ödeme kabul edebilmesini sağlar. Seyyar satış noktaları, fuarlar, mobil yeme-içme hizmetleri, saha hizmetleri gibi alanlarda SoftPOS büyük bir avantaj sunmaktadır.
SoftPOS’un sunduğu bu avantajlarla birlikte, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler için cazip bir çözüm olduğu söylenebilir. NFC uyumlu bir akıllı telefona sahip olan işletmeler, SoftPOS uygulaması ile fiziksel POS cihazlarına yatırım yapmadan ödeme kabul edebilir ve operasyonlarını daha verimli yönetebilirler.
Dijital ödeme sistemlerinin yaygınlaşmaya devam ettiği günümüzde, SoftPOS’un yalnızca Türkiye’de değil, küresel ölçekte de giderek daha fazla tercih edilen bir yöntem haline gelmesi beklenmektedir. Özellikle temassız ödemelerin yükselişi, mobil cüzdanların yaygınlaşması ve dijital ödeme altyapılarının gelişmesi, SoftPOS’un finansal ekosistemdeki yerini daha da güçlendirecektir.
SoftPOS, günümüzde Avrupa ve Kuzey Amerika’da geniş bir kullanım alanına sahip olup, nakliye, saha hizmetleri, sağlık ve seyahat gibi birçok sektörde hızlı, güvenli ve pratik ödeme imkanı sunmaktadır. Fiziksel donanım ihtiyacını ortadan kaldıran bu teknoloji, işletmelere daha düşük maliyet ve esneklik sağlarken, temassız ödemelerin yaygınlaşmasına da katkıda bulunmaktadır.
Juniper Research verilerine göre, 2023 itibarıyla küresel çapta 7,8 milyon olan SoftPOS kullanan akıllı telefon sayısının, 2028’e kadar 61 milyona ulaşarak %683 büyümesi beklenmektedir. SoftPOS, henüz POS pazarında baskın bir lider olmasa da, geleceğe yönelik büyük bir potansiyel taşımaktadır.
Aynı araştırmaya göre, 2023 yılında 1 milyar dolar seviyesinde olan SoftPOS işlem hacminin, 2028 yılına kadar 11,8 milyar dolara çıkması öngörülmektedir. Bu hızlı büyümenin en önemli nedenleri arasında ilk yatırım maliyetinin düşük olması ve özellikle KOBİ’ler için cazip bir seçenek sunması yer almaktadır. Ayrıca, Apple’ın Tap to Pay (Dokun ve Öde) hizmetini ABD, Kanada, Brezilya, İngiltere, Almanya, Fransa, İtalya ve Avustralya gibi büyük pazarlarda kullanıma sunması, bu büyümede önemli bir rol oynamaktadır.
Buna ek olarak, 2022 yılında 6 milyon olan SoftPOS üye işyeri sayısının, 2027 itibarıyla 34,5 milyona ulaşarak %475 büyümesi beklenmektedir. Juniper Research araştırmacıları, bu büyümenin en büyük itici gücünün Apple’ın pazara girerek iOS kullanıcılarını SoftPOS ekosistemine dahil etmesi olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca, 2022’de 195 milyar olan temassız işlem sayısının, 2027 yılına kadar 408 milyara ulaşmasının öngörüldüğünü belirterek, temassız ödeme yöntemlerindeki artışın SoftPOS’un yaygınlaşmasını destekleyen bir diğer faktör olduğunu ifade etmektedirler.
SoftPOS, her ölçekteki perakende işletmesi için kazançlı ve esnek bir çözüm sunmaktadır. Büyük perakende şirketleri, ek donanıma ihtiyaç duymadan mobil cihazları üzerinden ödeme alabilmeleri ve geleneksel kasaların ötesine geçerek müşteri deneyimini iyileştirmeleri nedeniyle SoftPOS’u benimsemektedir.
SoftPOS, araç yanı ödemeler, masada hesap alma, reyonda yardım, etkinlik bilet satışları ve yol kenarı standı satışları gibi farklı ödeme senaryolarında işletmelere büyük kolaylık sağlamaktadır. Ancak bu teknolojiden en büyük faydayı dijital ödeme altyapısına sahip olmayan küçük ve mikro işletmeler görecektir. Bu gruba, yalnızca nakit kabul eden küçük dükkanlar, paylaşımlı yolculuk hizmeti sunan girişimciler ve mal teslimatı yapan sürücüler dahil edilebilir. SoftPOS, bu işletmelerin de büyük ölçekli firmalar gibi rahat ve güvenli bir ödeme altyapısına erişmesini sağlamaktadır. Küçük işletmelere SoftPOS çözümlerinin sunulması, onların hızlı bir şekilde tahsilata başlayarak işlerini büyütmelerine destek olmak anlamına gelmektedir.
Artan kullanım oranlarıyla birlikte, tüketiciler de tüm üye işletmelerin temassız kartlar ve mobil cüzdanları kabul eden bir ödeme altyapısına kavuşmasını beklemektedir. SoftPOS, işletmelere düşük maliyet, esneklik ve kullanım kolaylığı sağlarken, tüketicilere de hızlı ve güvenli ödeme deneyimi sunmaktadır.
