Context Elite Project Kurucusu ve OldSchool GmbH Strateji Danışmanı Engin Çağlar tarafından hazırlanan “2025’in İlk Yarısı: Yapay Zekanın Finansal Hizmetlere Etkisi” başlıklı makalenin tam metni:
Yönetici Özeti
- Yapay zeka, pilot program aşamasından ana altyapıya geçerek finans kuruluşlarının işleyişini temelden değiştirmiştir.
- Veri sahipliği ve kalitesi, rekabet avantajı için yeni mücadele alanını oluşturuyor; sektöre özel veri kümeleri gelişmiş modellerin temelini oluşturuyor.
- Yapay zeka ölçülebilir yatırım getirisi (ROI) sağlamaktadır. Büyük ölçekli dolandırıcılık azaltımı, daha adil kredi kararları ve efektif süreç otomasyonu ile ciddi kazançlar raporlanmaktadır.
- En büyük etki organizasyonel yapıların değişiminde yaşanmaktadır. Geleneksel departman yapılarının yerini akıllı yetenekler etrafında yeniden yapılanma almaktadır.
1- Giriş: 2025 İlk Yarıyıl Bir Dönüm Noktası
2025’in ilk yarısı, finans ve yapay zeka için bir dönüm noktası olmuştur. Yapay Zeka, artık gelişmekte olan bir teknoloji olmaktan çıkıp; risklerin değerlendirilmesinden müşteri ilişkilerinin yönetilmesine kadar dijital dönüşümün itici gücü haline gelmektedir. Düzenleyicilerin daha net rehberlik sunması ve ekosistemlerin olgunlaşmasıyla, önde gelen finansal kurumlar; üretkenlik, güvenlik ve büyüme potansiyelini açığa çıkartmak için yapay zeka adaptasyonunu hızlandırmaktadır.
2- Pilot Uygulamalardan Altyapıya: Finansal Kuruluşları Yeniden Yapılandırmak
Finans sektöründeki en büyük değişim artık sadece müşteri uygulamaları ya da işlem katlarında değil; kurum yapısının bizzat kendisinde yaşanıyor. Finansal kuruluşlar, organizasyon şemalarını sadeleştiriyor, yapay zekayı günlük iş akışlarına entegre ediyor ve temel rolleri yeniden tanımlıyor.
- JPMorgan’ın yapay zeka destekli dolandırıcılık tespiti, milyarlarca işlemi analiz edebiliyor.
- Goldman Sachs, yapay zeka asistanları ile üretkenliği arttırıyor.
- Capital One yapay zeka yeteneklerine yatırım yapıyor.
- UBS, her çalışanına yapay zeka destekli copilot çözümleri sunuyor.
Yapay Zeka Organizasyonel Etki Matriksi
“YZ’nin kurumsal yapıya etkisini gösteren bu görsel, küçük dönüşümlerden (açık sarı) büyük rol ve karar değişikliklerine (koyu mavi) kadar olan yelpazeyi sunuyor. HSBC, Bank of America (Erica) ve UBS (copilot’lar) gibi önde gelen örnekler bu yelpazeyi güçlendirmektedir.”
3- Veri Yeni Stratejik Varlık Olarak Görülüyor
Yapay Zeka başarısı artık verinin ölçeği, çeşitliliği ve sahipliğiyle belirleniyor.
- Upstart, 91 milyon geri ödeme kaydından yararlanıyor.
- Lemonade, 10 yıllık poliçe sahibi verilerini kullanıyor.
- Workday, bir trilyon kurumsal işlem üzerinde eğitim gerçekleştiriyor.
Bu dönüşüm, rekabet avantajını genel modellerden çıkarıp, ekosistem kontrolüne ve veri kalitesine kaydırmaktadır. Bu da rakiplere taklit edilmesi zor olan engeller oluşturmaktadır.
4- Yapay Zeka İş Başında: Uygulamalar Finansı Nasıl Dnüştürüyor?
Aşağıdaki tablo, finansal kurumlarda yapay zekanın nasıl entegre edildiğini ve ne tür somut çıktılar alındığını özetlemektedir.
Tablo: Finansal Hizmetlerde Ana Yapay Zeka Uygulamaları ve Elde Edilen Çıktılar, 2025-İlk Yarıyıl
| Uygulama Alanı | Temel Kullanım Alanı | Yapay Zeka Yetenekleri | Örnek Şirketler | Ölçülebilir Sonuçlar |
| Dolandırıcılık Tespiti ve Siber Güvenlik |
Gerçek-zamanlı anlomali tespiti ve tehdit önleme | Tekrar eden şablonları tanımlamak için Makine Öğrenimi (ML). Simulasyonlar için üretken yapay Zeka (GenAI) Birleşik öğrenme için açıklanabilir yapay zeka (XAI-explainable AI) |
Visa, Mastercard, American Express, Hawk AI, Order.co, Ascent, HSBC, |
Manuel girdilerin yerine yapay zeka kullanımı birçok dolandırıcılığı önledi(Visa), Dolandırıcılık önlemede %6 daha fazla doğruluk sağlandı (Amex) |
| Kredi Derecelendirme ve Kredi Verme |
Alternatif veri ile daha adil ve hızlı kredi | Öngörüsel analizler, Açıklanabilir yapay zeka(XAI), Davranışsal puanlama, Kişiselleştirme için Üretken yapay Zeka, Uyum süreçleri için GPTler. |
Upstart, Zest AI, Scienaptic, CredoLab, Citigroup |
%44 daha fazla onay (Upstart), %25 kredi dönüşüm oranında artış (Affirm) |
| Risk Yönetimi | Pazar ve operasyonel risk tahmini, Basel III, Sürdürülebilirlik Kriterleri ÇSY- Çevresel, Sosyal, Yönetişim |
Simulasyon modelleri, Risk modelleri için NLP, Topolojik yapay zeka, İklim ve jeopolitik riskler için üretken yapay zeka (GenAI) |
JPMorgan, Workiva, Gradient AI, Ayasdi, Kensho, S&P Global, |
Müşterilerinin %30’u ÇSY için yapay zeka kullanıyor (Workiva), |
| Algoritmik Ticaret ve Robo-Danışmanlık |
Algoritmik ticaret, Portföy optimizasyonu |
Pekiştirmeli öğrenme (Reinforcement learning), Strateji simulasyonu için üretken yapay zeka, veri temizleme, çoklu varlık analtiği |
Trumid, Canoe, Wealthfront, Vanguard |
%25 yürütme iyilleştirmesi (Trumid), Özel anlaşmalı 24 müşteride 3,400’den fazla alternatif yatırım ve 150,000’den fazla dökümanın işlenmesi (Canoe) |
| Kişiselleştirilmiş Bankacılık ve Müşteri Hizmetleri |
Dinamik kullanıcı etkiLeşimi ve öneriler | Konuşmaya dayalı yapay zeka, Duygu analizi, Öngörüsel kişiselleştirme, yapay Zeka danışmanları (agentic AI) |
SoFi, Wells Fargo, Morgan Stanley, Bank of America, Santander, MUFG |
245 milyon etkileşim işlendi (Wells Fargo), %90 yapay zeka asistanı kullanımı (BoA), |
| Varlık ve Yatırım Yönetimi |
Portföy danışmanlığı, ÇSY analizi, operasyonel ölçekleme |
Araştırma için üretken yapay zeka, Öngörüsel analizler, Otonom yapay zeka ajanları |
BlackRock, Goldman Sachs, JPMorgan Chase, Fidelity, Vestmark |
11 Trilyon Dolar üzerinde varlık Aladdin platformu üzerinden yönetildi (BlackRock), %12 kazanç artışı (JPM), Firma çapında üretken yapay zeka (GenAI) kullanımı (Goldman) |
| Nakit Akışı, Gider Yönetimi ve Muhasebe |
Tahminleme, Kapanış otomasyonu, Masraf Kontrolu |
Uzlaştırma için yapay zeka ajanları, Belge çıkarımı, İş Akışı yapay zekası |
Ramp, FloQast, Trovata |
%30 daha doğru tahmin (Trovata), Rule 40 optimizasyonu (Ramp) |
| Gelişen alanlar (Blokzincir, Kimlik, Ödemeler) |
Tokenizasyon, programlanabilir ödemeler, Güvenli kimlik |
Blockchain integration, NLP, Biyometrik doğrulama, Akıllı sözleşmeler |
Citigroup, Socure, Wealthblock.AI | Tokenize KOBI kredisi (HSBC), Blokzincir fonlama (Wealthblock), Stablecoin denemeleri (Citi) |
Kaynak: Fintech Istanbul,Özel Analiz
5- Organizasyon Yapısı ve İş Gücü Dönüşümü
Yapay zeka kaynaklı değişim yalnızca teknolojik değil; aynı zamanda organizasyoneldir:
- Düzleşen hiyerarşi: Yapay zeka asistanları ve otomasyon orta kademeyi azaltıyor.
- Yetkinlik kaymaları: Yapay zeka okur yazarlığı ve yeniden beceri kazandırma öncelik haline geliyor.
- Yaygın erişim: UBS gibi örnekler, her çalışanın yapay zekadan faydalandırıldığını göstermektedir.
- Yeni karar akışları: Karar alma prosesi daha dağıtık bir yapı kazanıyor ve gömülü zeka tarafından yönlendiriliyor.
6- 2025 ilk yarısı ve sonrası için görünüm
Yapay zeka artık temel operasyonlara yerleşmeye başladığına göre, önde gelen finansal kurumlar için sıradaki öncelikleri aşağıdaki gibi tahmin edebililriz:
- Veri yönetişimini ve ekosistem ortaklıklarını geliştirmek.
- Regulasyonlara uyumu hızlandırmak için açıklanabilir yapay zekayı (XAI -explainableyapay zeka) entegre etmek.
- Müşterilerle ve paydaşlarla güven ve şeffaflık inşa etmek.
- Yeni ürünler ve uyum için yapay zeka ajanlarını ölçeklendirmek.
Takip edilecek gelişmeler:
- Teknolojik değişim hızına bakıldığında, geride kalanlar ne kadar çabuk yetişebilecek?
- Düzenleyiciler, özellikle veri kalitesi ve tüketici hakları konularında yapay zekanın karmaşıklığına ayak uydurabilecek mi?
- Yardımcı pilotlar yaygınlaştıkça iş gücü rolleri nasıl evrilecek?
Tahminimiz:
2025 sonuna kadar, büyük bankaların ve fintech’lerin en az yarısı yapay zeka destekli yardımcı pilotlarla çalışacak, risk ve uyum süreçleri tam otomatik hale gelecek, ve müşteri etkileşimlerinin çoğu akıllı ajanlar tarafından yürütülecek.
7- Sonuç
Organizasyon, teknoloji ve strateji genelinde devam eden temel değişimler hem kalıcıdır, hem de hızlanarak devam etmektedir. Şu an, veri yeteneklerine yatırım yapma, yapay zeka ekipleri kurma ve zekânın finansın yeni omurgası haline gelmesiyle birlikte süregelen yeniden yapılanmaya hazırlanma zamanıdır.
Konuk Yazar: Engin Çağlar
Danışman Old School GmbH
Kurucu Context Elite Project
Zug-Switzerland
